AJIRA ZA UTOTONI BADO TATIZO KUBWA NCHINI

 📌WILSON JOHN & AMISA AMIRI

ONGEZEKO la Ajira za utotoni limepelekea watoto wengi kuacha Shule na kukimbilia mtaani  wakitembeza matunda, mayai, na vyakula mbalimbali huku wengine wakifanya vibarua vya kuchunga mifugo kwa ajiri ya kujipatia riziki ili waweze kukidhi mahitaji yao na familia zao kiujumla, huku wazazi wakiwa ndio chanzo cha kuwatafutia vibarua watoto wao

Hali hii imeshamiri sana kwa maeneo ya mjini na vijijni kwa kiasi. Watu wengi wamekuwa wakiamini kuwa watoto wakipata kazi au wakifanya vibarua ni njia mojawapo ya kujikwamua kimaisha kitu ambacho kinapelekea ongezeko la umasikini kwa familia na watotot kupoteza haki zao za msingi kama kupata elimu

Hali hii inapelekea ongezeko la vikundi vya kiharifu na vibaka mtaani kutokana na vijana wengi kukosa kazi na kuzunguka mtaani kitu ambacho huwafanya wakutane na makundi yasiyofaa na tabia mbaya za uvutaji wa sigara na madawa ya kulevya kwasababu hawana mtu wa kuwasimamia.

Kauli hiyo imetolewa na balozi wa Mtaa wa Salama kata ya Nkuhungu jijini Dodoma Bi. Iricy  Mbogoni amesema wazazi wenyewe hawana mwamko wa  kuwapeleka watoto shule kutokana na ugumu wa maisha kitu ambacho hupelekea kuwashawishi watoto waache shule

Amesema ni kawaida sana watoto kwa upande wa mjini kuacha shule tofauti na vijijini kwani serikali za mtaa kwa upande wa vijijini wanasimamia sana na wazazi wana ile hali ya uoga wa kuhofia serikali tofauti na mjini

Hali hii inachangiwa na wazazi wenyewe kwa mfano kijana wangu alinipa taarifa kuhusu kijana mwenzake ambaye aliamua kuacha shule na wazazi wake walipofika shule wakaripoti mtoto hataki kusoma hivyo akapewa barua ya kuacha shule

Niiombe serikali na wadau wa elimu kutoa semina itakayo saidia watoto kupenda shule kama kijijini watu wanahofia serikali kuwa usipompeleka mtoto shule utachukuliwa hatua ningependa na sheria hii izingariwe kwa upande wa mjini 

Iricy 

Peter Musa ni kijana wa pili kati ya watoto wanne katika familia ya mzee Musa Wilayani  Bahi jijini dodoma amesema wazazi wake walimtafutia kibarua cha kuchunga ng'ombe katika kata ya chang'ombe 'A' jijini hapo kwa ajili ya kujipatia riziki

Amesema kaka yake mkubwa naye yupo Kigoma kwa shughuli za kuchunga ng'ombe  na kila mwisho wa mwezi wanatuma pesa nyumbani ili kuwasaidia wazazi  kulea familia yao pamoja na kuwatunza wadogo zao

Shule niliishia darasa la pili baada ya hapo sikuweza kuendelea tena hii ilisababishwa na wazazi kushindwa kuninunulia mahitaji ya shuleni na nilipofikisha miaka kumi 10 wazazi walinitafutia kibarua cha kuchunga ng'ombe mpaka sasa nafanya kazi hiyo.

Kila siku asubuhi nawakatia nyasi na jioni saa kumi nawatoa kwa ajili ya kuwapeleka malishoni na kila mwisho wa mwezi napewa laki moja na elfu hamsini(150,000/=) 

Peter

Kwa upande wake Abdalah Hussein amesema yeye aliacha shule  sababu ya  mila yaani jando alipofika darasa la sita wazazi walimpeleka jandoni hivyo alichelewa kufanya mtihani, alip rudi shule walimu wakamrudisha darasa akaamua kuacha shule

Amesema kwa sasa anajishughulisha na biashara ya bajia akizungusha katika Soko la Machinga Complex kazi ambayo huifanya kwanzia saa 12 alfajiri hadi jioni na pesa akipata anapeleka kwa mwajiri wake

Kwa siku naweza nikauza hadi elfu sitini (60,000/=) na pesa inayopatikana nampelekea mwajiri wangu ambapo yeye hunilipa elfu tatu (3,000/=) kwa siku pesa hii ninayopata napeleka nyumbani na kuweka kwenye kibubu changu mwenyewe.

Walimu walipotaka kunirudisha darasa la sita niliwaeleza  wazazi na wao wakaniruhusu kuacha shule baadaye wakanitafutia kazi ya kuuza bajia nafurahia kazi hii kutokana na pesa ninayopata kwani ni bora kuliko kubaki shuleni nirudie darasa

Hussein

Hata hivyo watoto wa kike nao ni wahanga wakubwa wa ajira za utoto kwani huzunguka mitaani wakiuza matunda na karanga kwenye masinia biashara ambazo wamepewa mitaji na wazazi wao

Naomi Mathias yeye ni binti mwenye umri wa miaka kumi na nne (14) amesema anawasaidia wazazi wake  kuuza karanga na matunda katika eneo la Area C jijini Dodoma mara moja moja wakati baba yake akiwa na majukumu mengine

Amesema mama yake ni mama lishe hivyo baba akiwa na majukumu mengine yeye hubeba jukumu la kuuza karanga na matunda lakini kama baba hana kazi hukaa na mama yake gengeni akimsaidia kazi ndogo ndogo

Nimesoma hadi darasa la sita baadaye baba akasema nimsaidie mama kazi ndogo ndogo gengeni na baadaye niliacha kabisa kwenda shule kutokana na kazi ninazofanya 

Sipendi kukaa hapa mimi nilipenda sana kusoma lakini wazazi wangu hawataki nisome na Mimi siwezi kuwapinga wazazi wangu

Naomi

Kifungu cha 4 cha Sheria ya Ajira na Mahusiano ya Kazi ya mwaka, 2004 kinamuelezea mtoto kama mtu mwenye umri chini ya miaka 14 isipokuwa kwa ajira zilizo katika sekta hatarishi, mtoto maana yake ni mtu mwenye umri chini ya miaka 18

Hata hivyo sheria inakataza mtoto mwenye umri chini ya miaka 14 kuajiriwa. Sheria pia inaendelea kukataza ajira kwa watoto chini ya miaka 18 katika maeneo ya migodi, viwanda, na mabaharia katika meli au kazi nyingine yeyote inayotambulika kuwa hatarishi.

Hata hivyo,sheria inaruhusu ajira kwa watoto wa miaka 14 katika kazi nyepesi ambazo sio hatarishi kwa afya ya watoto na maendeleo na haihatarishi mahudhurio ya watoto shuleni, mafunzoni au program za kujifunza, Kwa ujumla ustawi wa watoto hautakiwi kuhatarishwa hata kidogo